Selamün Aleyküm Hocam,Rabbim sıhhat ve afiyet versin inşallah

Hocam Peygamber efendimizin inek eti tavsiye etmemesi hadisindeki hikmeti ve Tıbb-ı Nebevi de geçen  “Sığır etinin mizacı soğuk ve kurudur'' diye tabir edilmesi hakkında bilgi verebilirmisiniz? Hayırlı Akşamlar

*******

Ve aleyküm selam. Dualarınız için bilmukabele hayır-dualar…

Bu mesele çok geniş ve etraflıca ele alınması gerekir aslında... Ancak lüzumsuz bir münakaşa ve kafa karışıklığına meydan vermeden kısaca belirtmemiz gereken husus; mezhepler açısından yenilen ve yenilmeyen hayvanların cinsi bellidir. Temel fıkhî eserlerde, hatta ilmihal kitaplarında dahi açıklanmıştır. Ayrıca bkz. http://halisece.com/sorulara-cevaplar/1498-kokorec-ve-midye-yemek-haram-mi.html Dinî-şer’î bakımdan o ölçülere uyulması esastır. Onun dışında tavsiye mahiyetindeki ikazlar da, gene bizim maddî-manevi hayatımız yararına olan esaslardır. Bunu da unutmamak lazım.  

Yukarda nakletmeye çalıştığınız ifadeler de, emir değil tavsiyedir. Haram-helâl ayrı, bunlarla ilgili tavsiyeler ise apayrı meselelerdir. Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.) hiçbir tavsiyesi boşuna değildir. Bedenimiz ve ruhumuzla ilgili mutlaka sebep ve hikmetleri vardır. Ayrıca malumunuz, her gıda her vücuda uygun olmayabilir. Yenilse-içilse bile bir ölçü dâhilinde tüketilmesi gerekir. En güzel, en faydalı bir gıda bile aşırı tüketildiğinde mutlaka zararla neticelenir. Meşhur kaidedir bilirsiniz; “Bir şey haddini aşarsa zıddına inkılâb eder (dönüşür)”.

İşte, bu Nebevî tavsiyenin de ne kadar isabetli olduğu, günümüz tıbbî araştırmaları ve insan sağlığı üzerinde yapılan çalışmalar neticesinde apaçık ortadadır. İnsanlığın genelde obezite tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğu ve bu noktada özellikle kırmızı etten uzak durulması gerektiği hemen her gün uzmanlardan dinlediğimiz tavsiyeler cümlesindendir. 

Evet, Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) buyurmuşlardır ki; “Allah Teâla bir kişiye süt ikram ederse, o kimse (sütü içeceği zaman), ‘Allâh’ım bize bu sütü mübârek (bereketli) kıl, bize daha çok süt ver!” diye dua etsin. Çünkü yiyecek ve içeceklerin yerini tutan, açlığı ve susuzluğu gideren, sütten başka bir gıda bilmiyorum.” [İbn Mâce, Sünen,  Et’ıme, Hadis no: 3322]

Keza bir başka hadis-i şeriflerinde, “Sizlere inek sütünü ve sütünden meydana gelen yağını tavsiye ederim. Etinden ise sakınınız. Zira sütü ve yağı deva, eti ise derttir” [Süyûtî, Câmiu’s-Sağîr, 1, 51] buyurmuştur.

Bir diğer hadislerinde de, inek sütünün şifa olduğuna işaretle şöyle buyurmuşlardır: “İnek sütü ile tedavi olunuz. Çünkü ben Allah Teala’nın bunda şifa yarattığı kanaatindeyim. Zira inek her çeşit ottan otlamaktadır.” [Alaaddin Ali el-Muttakî, Kenzü’l-Ummâl, 10, 28208]

Ve yine Tıbb-ı Nebevî’ye dair eserlerdeki bilgilere göre, “Sığır etinin mizacı soğuk ve kurudur” denilmiştir. Yani hazmı zor, sindirimi ağır ve mideden yavaş iner…

Keza aynı kaynaklarda şu ilave bilgileri de görmekteyiz:

Sığır eti kirli kan yapar, bu itibarla sadece çok çalışan kimselerin bünyelerine uygundur. Devamlı yiyen kimselerde de alaca, uyuz, demreği (temriye-mantar-egzama), cüzzam, bacak şişliği, habis tümör, evham, vücut ısısının yükselmesi gibi bazı hastalıklara yol açabilir. Sığır eti sert ve kurudur. Bedenen çok çalışanların / hareketli olanların dışındaki insanların ölçüsüzce yemeleri iyi değildir. Sığır eti ayrıca basur hastalığını da tetikler, tahrik eder; o sebeple basur hastası olanların da sakınması gerekir. [Gümüşhanevî, Levâmiu’l-UkulŞerhu Râmûzü’l-Ehâdis 1, 533]

Hâsılı, İslâm dini hem maddede hem manada ölçüler getirmiştir; ölçüsüzlüğe yer yoktur. Dolayısiyle yeme-içmede de, özellikle belirtilen etlerin tüketiminde de ifrat ve tefritlerden (aşırılıklardan) kaçınıp, daima mutedil bir yol takip etmemiz gerekir. Doğru olan davranış budur. Haramlardan içtinab ettiğimiz gibi, mekruhlardan ve şüphelilerden de uzak durmamız, hatta mubahların fazlasından da kaçınmamız lazımdır.

***

Z e y l (Basından)

Tabiatnâme’den etler hakkında dikkat çekici açıklamalar. Merak edenler okuyabilir.

Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Yakup Karasoy, 14. yüzyılda Aydınoğlu Umur Bey adına Tutmacı tarafından Farsça'dan Oğuz Türkçesi’ne çevrilen “Tabiatnâme” adlı eseri ilk kez günümüz Türkçesi’ne çevirerek yayımladı.

Yazarı bilinmiyor

Prof. Dr. Karasoy, “Tabiatnâme”nin yazarının bilinmediğini sadece 14. yüzyılda Farsça'dan Oğuz Türkçesi’ne çevrildiği bilgisine ulaşılabildiğini ifade etti. Kitabın içerisinde koruyucu hekimliğe ait döneminde kabul gören bazı bilgiler olduğunu anlatan Karasoy, böyle bir eserin günümüz Türkçesi ile yayımlanmasının araştırmacılar ve meraklıları için büyük önemi olduğunu vurguladı. Karasoy, eserin bir başka öneminin de kaleme alındığı dönemde Anadolu'da hangi sebze ve meyvelerin bulunduğuna dair birinci elden bir belge niteliği taşıması olduğunu belirtti.

Hangisi neye iyi geliyor?

Tabiatnâme'de özellikle et çeşitleri ile ilgili yer alan bilgiler dikkati çekiyor. Eserde, at etinden sığır etine, tavuk etinden geyik etine, horoz etinden kumru etine, üveyik etinden bıldırcın ve tavşan etine kadar birçok hayvan etinin faydaları ve zararları hakkında şu bilgiler yer alıyor:

Koyun

Sıcak ve yumuşaktır. Aynı zamanda temel gıdadır. Koyun eti her zaman mizaca uygun ve iyidir, ancak vücutta safrayı artırır. Eğer ekşi nar ve limon suyu ile beraber yenilirse bu zararı giderilir.

Keçi

Nohut, soğan ve şalgamla birlikte uzun süre pişirilirse faydası vardır. Bir kişide sarılık hastalığı varsa kuşkusuz ona iyi gelir. Ancak kulunç (bağırsak sancısı) bundan kaynaklanır. Üstüne sıcak gül suyu içilirse zararı giderilir.

Sığır

Bilge insanlar sığır etinin mizacının nisbeten soğuk ve kuru olduğunu söylerler. Vücuttaki kara safrayı artırır, kanı siyahlaştırır; terbiye edilmiş zencefil ise kötü oluşumu önleyerek normale dönmesini sağlar.

Tavuk

Sıcak ve yumuşaktır. Beyne kuvvet verir, şehveti artırır. Ancak vücuttaki sarı safrayı artırır. Gidermek için bolca ekşi yiyeceklerle beraber yemek gerekir. Kadın tuzluğu veya sarı çalı denilen mayhoş çiçekler, nar veya sumak gibi ekşi yiyecekler de bu zararı giderir.

Geyik

Yüz felcine ve bağırsak sancısına faydası vardır. Vücuttaki kara safralı kanı artırır. Salça onun bu zararını giderir.

Tavşan

Mizacı sıcak ve kurudur. Nemli mideye çok yararı vardır. Ayrıca eklem hastalıklarına iyi gelirken kabızlığa ve baş ağrısına sebep olur. Terbiye edilmiş zencefil yenirse bu zararları yok olur.

Üveyik ve Kumru

Etleri sıcak ve nemlidir. Pişmişi çok iyi gıdadır. Ancak ciğere zararı dokunur, limon bu zararı hemen giderir.

Deve

En büyük faydası çok doyurucu olmasıdır. Kara safraya ve vücutta gereksiz buharlara sebep olur. Tarçın onun bu zararını giderir. Eserde birçok yiyecek ve içeceğin yanı sıra tellak, ud, kanun gibi bazı çalgıların sesleri, hamam, uyumak ve yay çekmenin de faydaları ve zararlarından bahsediliyor.

At

Sıcak ve serttir, bele kuvvet verir, yani meniyi kuvvetlendirir. Vücuttaki zararlı gazları yok eder, insanı kuvvetlendirir. Onun zararı basura sebep olmasıdır.