Bir saf dolmadan arka safa durulmaz ve mümkün olduğunca saflar arasında boşluk bırakmamaya dikkat gösterilir. Öyle ki omuzlar birbirine değecek şekilde saflar sık bağlanır. Ve safta duranların hepsinin aynı hizada intizamlı bir şekilde durmasına itina gösterilir.

İmamın da safların sık ve düzgün olması için cemaati uyarması ve gerektiğinde müdahil olması güzel bir davranıştır. Nitekim Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) cemaatin saflarını kontrol eder ve saflardaki bozukluğa bizzat müdahalede bulunurdu. Namazda safların düzgün tutulmasını emreder ve safların karışık ve düzensiz olmasının saf tutan mü’minlerin kalplerine ihtilaf ve karışıklık sokacağını ifade buyururlardı. [Müslim, Sahih, Salât, 122]

Benzer bir başka hadis-i şerifte ise bu durum, “Ya saflarınızı düzeltirsiniz ya da Allah kalplerinize muhalefet atar” (Buhârî, Sahihi, Ezân 71) ifadeleriyle dile getirilmiştir. Yani Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bu ifadeleriyle fikrî ve manevî âhengin maddî intizamdan kaynaklanacağına, toplumdaki huzurun sağlanmasında ibadetlerdeki beraberliğin, nizam ve intizamın büyük tesiri olacağına dikkat çekmiştir.

Efendimiz (s.a.v.) diğer bir hadisi şeriflerinde de; “Safları düzgün tutun, omuzları bir hizaya getirin, boşlukları doldurun, safa girerken kardeşlerinize, ellerinizi hafifçe dokundurun, şeytana açık yerler bırakmayın. Kim safları sık tutarsa Allah onu hayra eriştirir. Kim de saflar arasında boşluk bırakırsa Allah onu hayra eriştirmez” (Müslim, Salat 104; Ebu Davud, Salat 93) buyurarak, cemaatte safların düzgün olmasının ne derece önemli olduğuna dikkat çekmiştir.

Namazda safların düz tutulmasının namazın kâmil manada ifa edilmesinin şartlarından biri olduğu… [Buhârî, Sahih, Ezân, 132; Müslim, Sahih, Salât, 124] Meleklerin de namazlarında bir safı tamamlamadan diğerine durmadıkları… Ve saflarının muntazam bir şekilde oluşturulduğu… [Müslim, Sahih, Salât, 119; Ebû Dâvud, Sünen, Salât, 94] Safların düzgün olması için kardeşi tarafından ikaz edilen mü’minin ona karşı yumuşak davranıp gereğini yerine getirmesi icap ettiği de [Ebû Dâvud, Sünen, Salât, 94] hadislerde geçen ifadeler arasındadır.

***

Bu mevzuda gelen diğer bazı hadisler de şöyledir:

Ebû Mes'ûd radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre şöyle dedi: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namaza başlayacağımız zaman omuzlarımıza dokunarak şöyle buyururdu: "Safları düz tutunuz. İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur. Aklı başında ve bilgili olanlarınız benim arkamda, onlardan sonra gelenler daha arkada, daha sonra gelenler daha arkada dursunlar." [Müslim, Sahih, Salât, 122. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Sünen, Salât, 95; Tirmizî, Sünen, Salât, 54; Nesâî, Sünen, İmâmet, 23, 25, 26; İbni Mâce, Sünen, İkâmet, 45]

Enes radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Saflarınızı düz tutunuz. Zira safların düz olması namazın tamam olmasını sağlayan hususlardan biridir." [Buhârî, Sahih, Ezân, 74; Müslim, Sahih, Salât, 124. Ayrıca bkz. Ebû Dâvûd, Sünen, Salât, 93; İbni Mâce, Sünen, İkâmet, 50] Buhârî'nin bir rivayetine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: "Zira safların düz olması, namazın mükemmel olmasını sağlayan hususlardan biridir."

Müslim'in bir başka rivayeti şöyledir: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem okları düzeltir gibi saflarımızı düzeltirdi. Bizim buna alıştığımızı görünceye kadar böyle yapmaya devam etti. Kendisi birgün namaza çıktı ve namaz kıldıracağı yerde durdu. Tam tekbir almak üzere iken göğsü saf hizasından dışarı çıkmış bir adam gördü. Bunun üzerine şöyle buyurdu: "Ey Allah'ın kulları! Saflarınızı düzeltiniz; yoksa Allah Teâlâ'nın aranıza düşmanlık sokacağını iyi biliniz." [Müslim, Sahih, Salât, 128]

Berâ İbni Âzib radıyallahu anhümâ şöyle dedi: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem göğüslerimize ve omuzlarımıza dokunarak bir baştan diğer başa safın arasında dolaşır ve şöyle buyururdu: "İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur". Ve sözlerine şöyle devam ederdi: "İlk saflarda bulunanlara Allah rahmet, melekler de dua eder." [Ebû Dâvûd, Sünen, Salât, 93. Ayrıca bkz. Nesâî, Sünen, İmâmet, 25] 

Binaenaleyh Hz. Berâ (r.a.) namaz kılarken safların doğru ve düzenli olmasına çok ehemmiyet verir, sık-sık bunun faziletinden bahsederdi. Niçin böyle yaptığını ise şöyle izah ederdi:

“Ra­sû­lul­lah (s.a.v.) namaza kalktığımız zaman eliyle göğüslerimize doku­nur, safları düzeltir, sonra da şöyle buyururdu: ‘Saflarınız bozuk olmasın. Sonra o bozukluk kalplerinize de girer!” [Ahmed b. Hanbel, Müsned, 4, 285] 

İbn Ömer radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Saflarınızı düz tutunuz. Omuzları bir hizaya getiriniz. Aralıkları kapayınız. Saf düzeni için elinizden tutup çeken kardeşlerinize yumuşak davranınız. Şeytanın girebileceği boşluklar bırakmayınız. Allah, safları bitişik tutanların gönlünü hoş eder. Safları bitişik tutmayanlara Allah nimetlerini lutfetmez." [Ebû Dâvûd, Sünen, Salât, 93, 98] 

Go to top